ارزیابی کاربرد طیف الکترومغناطیس در کارایی روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی و مرسوم در شرایط دیم

اختلاف بین بازتاب طیفی می‌تواند مبنای آشکارسازی میزان بقایای گیاهی و رشد محصول به روش سنجش از دور در روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی باشد. به منظور ارزیابی نقش بقایای گیاهی در روش‌های‌ خاک‌ورزی حفاظتی و مرسوم، این تحقیق به مدت دو سال زراعی (1392-1390) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با پنج تیمار شامل یک تیمار خاک‌ورزی مرسوم و چهار تیمارخاک‌ورزی حفاظتی در چهار تکرار اجرا شد. ارزیابی بقایا و پارامترهای رشد محصول گندم ‌به‌ روش استفاده از امواج نزدیک فروسرخ توسط دستگاه طیف‌سنج زمینی با دامنه طول موج طیفی کامل2500-350 نانومتر و دستگاه تصویر‌‌بردار گرمایی دستی با محدوده طیفی 14000- 8000 نانومتر انجام شد. نتایج نشان داد که اثر تیمارها بر دمای سطح خاک، دمای کانوپی و شاخص‌های منتج از طیف‌سنجی در سطح احتمال 1% معنی‌دار بود. روش کاشت مستقیم موجب کاهش دمای سطح به میزان7/5 – 5/2 و دمای کانوپی گندم در اواخر مرحله دانه بستن به میزان 7-3 درجه سانتی‌گراد نسبت به تیمارهای دیگر شد. در این تحقیق رابطه منفی معنی‌دار بین دمای کانوپی و عملکرد گندم وجود داشت. با توجه به همبستگی قوی بین درصد پوشش بقایا با شاخص جذب سلولز، اقدام به طبفه‌بندی روش‌های خاک‌ورزی شد. در تیمار خاک‌ورزی مرسوم پوشش گیاهی کمتر از 6% با مقادیر شاخص جذب سلولز منفی، تیمار خاک‌ورزی کاهش یافته دارای پوشش گیاهی بین20-10 درصد و شاخص جذب سلولز بین4-2 و تیمار حداقل خاک‌ورزی دارای پوشش گیاهی بین 42-30 درصد با مقادیر شاخص جذب سلولز بین 4-7/5 بود. تیمار بی‌خاک‌ورزی (کاشت مستقیم) دارای پوشش گیاهی بین 75-60 درصد و شاخص جذب سلولز بین 8-7/5 بود. نتایج نشان داد که تصویر برداری گرمایی می‌تواند به عنوان روشی برای تمایز روش‌های مختلف خاک‌ورزی‌ و ارزیابی تنش آبی گیاه مورد استفاده قرار گیرد. شاخص جذب سلولز که با استفاده از خاصیت جذب مواد سلولزی (بقایا گیاهی) در 2100 نانومتر محاسبه شد، به عنوان روشی برای برآورد پوشش بقایا به روش سنجش از دور در مناطق دیم قابل استفاده است و این امر در صورت وجود حسگرهای مربوطه در ماهواره‌های تحقیقاتی امکان‌پذیر خواهد بود.